و- علم و فناوری

میزان تولید علم و بهره‌مندی از فناوری و تجاری‌سازی علم به طور مکرر و موکد از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح گردیده است.

ایشان به اهمیت و جایگاه علم، توسعه علمی، جنبش نرم‌افزاری، تحول در علوم انسانی، کرسی‌های آزاداندیشی و… در حوزه نظری و عملی توجه نشان داده‌اند و آن مفاهیم را تبیین کرده‌اند و سعی کرده‌اند جامعه علمی را به آن سوی سوق دهند.

ایشان اهمیت این موضوع را بیش از هر زمانی هنگام طراحی برنامه‌های راهبردی کشور، مورد تأکید قرار داده‌اند.

۱٫ جایگاه توسعه علمی و پژوهشی در اسناد بالادستی:

تهیه نقشه جامع علمی کشور به عنوان یکی از سندهای بالادستی نظام برای توسعه علمی کشور مورد اهتمام ایشان بوده است. (بیانات، ۱۳۸۵٫ ۰۵٫ ۲۳، ۱۳۷۶٫ ۰۶٫ ۱۲)

جایگاه علم و فناوری، در سیاست‌های کلان کشور که چارچوب اصلی آن از سوی رهبر معظم انقلاب تعیین و ابلاغ شده، اهمیتی دو چندان یافته است، به گونه‌ای که در سیاست‌های کلی برنامه‌های سوم، چهارم و پنجم توسعه کشور مورد توجه ویژه قرار گرفته است.

ایشان در سیاست‌های کلی برنامه سوم توسعه، بر توجه به پرورش و شکوفایی استعداد‌ها، تشویق خلاقیت و نوآوری علمی و تقویت امر پژوهش و بالا بردن توان علمی و فناوری کشور تأکید نموده‌اند. (ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه سوم، ۱۳۷۸٫ ۰۳٫ ۰۱)

همچنین در سیاست‌های کلی برنامه چهارم بر این موارد تأکید کرده‌اند: سازمان‌دهی و بسیج امکانات و ظرفیت‌های کشور در جهت افزایش سهم کشور در تولیدات علمی جهان؛ تقویت نهضت نرم‌افزاری، کسب فناوری به ویژه فناوری‌های نو شامل ریزفناوری، فناوری‌های زیستی، اطلاعات و ارتباطات زیست محیطی، هوا-فضا، تقویت امنیت ملی با تاکید بر تحول در نظام آموزشی عالی و پژوهش، افزایش بودجه تحقیقات و پژوهش، دستیابی به جایگاه دوم علمی و فناوری در منطقه و تثبیت آن در برنامه پنجم، ارتباط موثر بین دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی با صنعت، توانمدسازی بخش غیردولتی برای مشارکت در تولید علم و فناوری، دستیابی به فناوری‌های پیشرفته مورد نیاز، تحول در نظام آموزش و پرورش، تحول و ارتقای علوم‌انسانی از طریق تقویت جایگاه و منزلت این علوم، جذب افراد مستعد و با انگیزه، اصلاح و بازنگری در متون و برنامه‌ها و روش‌های آموزشی، ارتقای کمی و کیفی مراکز و فعالیت‌های پژوهشی و ترویج نظریه‌پردازی، نقد و آزاداندیشی، گسترش حمایت‌های هدفمند مادی و معنوی از نخبگان و نوآوران علمی و فناوری. (ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه، ۱۳۸۷٫ ۱۰٫ ۲۱).

در ابلاغیه سیاست‌های کلی نظام اداری، بر ضرورت دانش‌گرایی در نصب و ارتقای مدیران، ایجاد زمینه رشد معنوی منابع‌انسانی و بهسازی و ارتقای سطح دانش، تخصص و مهارت‌های آنان، توسعه نظام اداری الکترونیک و فراهم آوردن الزامات آن به منظور ارائه مطلوب خدمات عمومی، دانش‌بنیان کردن نظام اداری از طریق به کارگیری اصول مدیریت علمی و یکپارچه‌سازی اطلاعات با تکیه بر ارزش‌های اسلامی تأکید نموده‌اند. (ابلاغ سیاست‌های کلی نظام اداری، ۱۳۸۹٫ ۰۱٫ ۳۱)

۲٫ توسعه علمی:

آیت‌الله خامنه‌ای مسئله علم را جزو اولویت‌های درجه اول کشور اعلام نموده‌اند (بیانات، ۱۳۸۱٫ ۰۸٫ ۲۲) و کوشش در میدان علم را نوعی جهاد در راه خدا دانسته‌اند. (بیانات، ۱۳۸۱٫ ۱۲٫ ۰۶)

دغدغه اصلی ایشان اهمیت دادن به علوم پایه و محض، پژوهش و فراهم آوردن بستر مناسب برای رشد علمی و فکری بوده است. (بیانات، ۱۳۸۱٫ ۰۷٫ ۰۳)

ایشان پیشرفت کشور را نیز منوط به توجه به علم می‌دانند و معتقدند که همه راه‌های پیشرفت کشور، منتهی به پیشرفت علمی است.

پیشرفت علمی، باعث پیشرفت فناوری شده و پیشرفت فناوری هم کشور را رونق می‌دهد. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۰۹٫ ۱۱)

از نظر ایشان علم در یک ملت عزت نفس و اعتماد به نفس می‌آفرینند و این موجب می‌شود که این ملت کارهای بزرگ انجام دهد و در میدان‌های دشوار قدم گذارد. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۱۰٫ ۱۷)

با اقتدار علمی است که یک ملت می‌تواند سخن خود را به گوش جهانیان برساند و سیاست بر‌تر و دست بالا و والا را در دنیای سیاسی حائز شود. (بیانات، ۱۳۸۴٫ ۱۰٫ ۲۹)

ایشان پیشرفت کشور، عزت و هویت ملی و اسلامی را وابسته به کار جدی در امر دانش و پژوهش می‌دانند. (بیانات، ۱۳۸۶٫ ۰۷٫ ۰۹)

همچنین پژوهش، نوآوری، جنبش نرم‌افزاری، ارتباط صنعت و دانشگاه را رکن بلندمدت امنیت کشور می‌شمارند. (بیانات، ۱۳۸۸٫ ۰۶٫ ۰۴)

مرجعیت علمی جمهوری اسلامی ایران یکی از مهم‌ترین اهدافی است که رهبر انقلاب اسلامی برای پیشرفت علمی کشور تعیین کرده‌اند. (بیانات، ۱۳۸۴٫ ۰۲٫ ۱۴)

مرجعیت علمی دو محور اصلی دارد:

۱٫ ایرانیان در صدر نام‌آوران عرصه فناوری و علم در دنیا قرار گیرند. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۱۰٫ ۱۷)

۲٫ اگر کسی خواست به آخرین دستاوردهای علمی دست پیدا کند، ناچار به یادگیری زبان فارسی باشد. (بیانت، ۱۳۸۴٫ ۰۲٫ ۱۴، ۱۳۸۶٫ ۰۶٫ ۱۲، ۱۳۸۵٫ ۰۸٫ ۱۸)

در اندیشه ایشان، شناخت ظرفیت بالای کشور، همت و تلاش بالا و گم نکردن راه، از اصلی‌ترین عوامل تحقق مرجعیت علمی است. (بیانات،‌‌ همان تاریخ)

آیت‌الله خامنه‌ای فراگیری علم و دانش را به قدری دارای اهمیت و ضروری می‌دانند که معتقدند اگر علم در اختیار دشمن ما هم باشد، بدون تأثیرگذاری از دشمن، باید آن را فرا گرفت. (بیانات، ۱۳۷۰٫ ۰۳٫ ۲۸)

از این روی، معتقدند براساس آموزه‌های اسلام، تعلیم و تعلم از هر کسی مهم است، ولی نباید این موضوع به یک تبادل ناسالم علمی و فرهنگی همچون روالی که در رژیم شاهنشاهی گذشته روی داد، تبدیل شود. (بیانات، ۱۳۷۱٫ ۰۲٫ ۰۹) به نظر ایشان باید از دانش دیگران برای جوشیدن استعدادهای موجود در کشور استفاده نمود. (بیانات، ۱۳۷۰٫ ۰۹٫ ۱۲)

به نظر ایشان تلاش در جهت رشد و توسعه علمی باید به جایی برسد که تا ۵۰ سال آینده، کشور ایران به صادرکننده علم به سراسر دنیا و یکی از مراجع علمی تبدیل شود (بیانات، ۱۳۷۱٫ ۰۹٫ ۰۷) و زبان فارسی نیز زبان علم دنیا شناخته شود. (بیانات، ۱۳۸۴٫ ۰۱٫ ۳۰)

ایشان معتقدند که باید در همه زمینه‌ها، چه علوم طبیعی و چه علوم‌انسانی، علم تولید شود و اتصال علم به صنعت نیز محقق شود. (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۵٫ ۱۵)

۳٫ بسترسازی برای پرورش نخبگان:

بسترسازی برای پرورش نخبگان و شناسایی استعدادهای نخبه، از مسائلی است که مورد تأکید رهبر انقلاب اسلامی بوده است. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۰۷٫ ۰۵)

ایشان نخبگان را ثروت‌های ملی (پرسش و پاسخ در جمع دانشجویان و استادان دانشگاه صنعتی امیرکبیر، ۱۳۷۹/ ۱۲/ ۹) و سرمایه‌های معنوی (بیانات، ۱۳۸۴/ ۲/ ۱۴) می‌دانند و به همین دلیل بر توجه ویژه مسئولان کشور به نخبگان همواره تأکید خاصی داشته‌اند. بر همین اساس، تشکیل بنیاد ملی نخبگان از اقداماتی بود که با پیگیری‌های خاص ایشان شکل گرفت.

۴٫ حمایت همه‌جانبه از تحقیق:

آیت‌الله خامنه‌ای معتقدند که باب تحقق را بایستی باز گذاشت و دستگاه‌های مختلف، کارخانجات صنعتی و مدیران خصوصی و دولتی صنعتی بر روی مسئله تحقیق باید خیلی تلاش کنند تا بدین طریق، صنایع بتوانند در رقابت با رقبای پیشرفته، حفظ شوند. (بیانات، ۱۳۸۹٫ ۰۱٫ ۰۹)

ایشان بر ضرورت جهت‌دهی به تحقیقات تأکید دارند و معتقدند که تحقیقات باید بتواند در جهت مشخصی مدیریت شوند و پراکندگی باید بتواند در جهت مشخصی مدیریت شوند و پراکندگی در کار تحقیقات باعث کم فایده شدن آن خواهد شد. (بیانات، ۱۳۸۰٫ ۰۹٫ ۱۹)

بر همین اساس، مهم‌ترین راهکار‌هایی که در این مسیر بیان نموده‌اند، لزوم کمک و پشتیبانی در خصوص ایجاد شهرک‌های علمی و تحقیقاتی در کشور (بیانات، ۱۳۸۰٫ ۰۹٫ ۱۹)، تأسیس پارک‌های علم‌و‌فناوری (بیانات، ۱۳۸۵٫ ۰۵٫ ۲۳) و یا ایجاد مجلات I. S. I اسلامی جهت درج مقالات علمی پژوهشگران داخلی بوده است. (بیانات، ۱۳۸۴٫ ۰۷٫ ۰۳)

۵٫ خودکفایی علمی و ضرورت تحول در علوم‌انسانی:

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن تأکید بر اجتناب از علم، فرهنگ و اندیشه ترجمه‌ای، معتقدند نباید بدون بهره‌گیری از خرد، تحلیل و درک و فهم داخلی، مرعوب موجب تبلیغاتی جهان غرب شد و به علم، ایده و فکر ترجمه‌ای روی آورد. (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۹٫ ۲۶)

از این روی، ایشان تقلید و ترجمه بدون نوآوری را نه پیشرفت، بلکه پسرفت می‌دانند و بر علم درون زا به عنوان عامل اقتدار کشور تأکید نموده‌اند. (بیانات، ۱۳۸۵/ ۸/ ۱۸)

ایشان به جای ترجمه، راه اقتباس علمی را پیشنهاد می‌کنند. (بیانات، ۱۳۸۱٫ ۰۷٫ ۰۳) یکی از ضروریات در تحول علمی کشور از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای، تحول در علوم انسانی است.

جهت‌گیری علوم‌انسانی باید به سمت اسلامی شدن و آمیخته شدن محیط دانشگاه‌ها با مفاهیم اسلامی باشد.

ایشان معتقدند روند نزدیک شدن به اهداف انقلاب اسلامی باید خود را در دانشگاه‌ها، کتاب‌های دانشگاهی، استادان و فضای دانشگاه نشان دهد. (بیانات، ۱۳۷۱٫ ۰۹٫ ۱۰)

به نظر ایشان حوزه علوم‌انسانی نیازمند نظریه‌پردازی است (بیانات، ۱۳۸۷٫ ۰۲٫ ۱۴) و موارد و مفاهیم اساسی شکل‌دهنده به علومی چون حقوق، اقتصاد، سیاست و دیگر بخش‌های اساسی علوم‌انسانی، با تحقیق و نوآوری در داخل، قابل تولید است و در این مسیر حوزه و استادان مومن و معتقد به اسلام می‌توانند با جست‌و‌جو و تفحص در این مورد اقدام نمایند. (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۸٫ ۰۸)

ایشان در خصوص چگونگی بهره‌گیری علوم‌انسانی اسلامی از علوم‌انسانی غربی معتقدند اگر تلفیق این دو، به معنای مجذوب شدن، دلباخته شدن و مغلوب شدن در مقابل علوم‌انسانی غربی نباشد، اشکالی ندارد. (بیانات، ۱۳۸۴٫ ۱۰٫ ۲۹)

۶٫ ضرورت شکل‌گیری جنبش نرم‌افزاری در کشور:

یکی از نکات مهمی که آیت‌الله خامنه‌ای خصوصا از اوایل سال ۱۳۸۰ ش بر آن تأکید بسیار داشته‌اند موضوع جنبش نرم‌افزاری به معنای ایجاد جنبش و حرکتی عظیم در زمینه علم، تولید علم و شکستن مرزهای علم بوده است. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۱۰٫ ۱۷)

ایشان معتقدند در نهضت نرم‌افزاری، نباید به فراگیری قانع بود و باید هدف تحقیق و آموزش، تولید علم و رسیدن به جایی باشد که نوآوری‌های علمی از آن شروع شود. (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۸٫ ۰۸) همچنین خارج شدن از حالت تقلیدی و ترجمه‌ای (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۸٫ ۱۵) و لزوم بالا رفتن توجه و حساسیت مردم نسبت به مقولاتی چون علم، امنیت، پرورش نخبگان، اقتدار ملی، کار و ابتکار گره‌گشا و پیش برنده را از دیگر ویژگی‌های نهضت نرم‌افزاری برشمرده‌اند. (بیانات، ۱۳۸۳٫ ۰۹٫ ۱۱)

۷٫ توجه مضاعف به دانشگاه‌ها و دانشگاهیان:

آیت‌الله خامنه‌ای به دلیل اهمیت ویژه‌ای که برای علم قائل‌اند، به‌‌ همان نسبت نیز برای دانشجویان و دانشگاهیان، جایگاه ویژه‌ای قائل‌اند، به طوری که دیدار با دانشگاهیان و گوش دادن به سخنان و نظرات آنان به عنوان یکی از برنامه‌های سالیانه ایشان محسوب می‌شود.

یکی از مهم‌ترین تأکیداتی که ایشان در خصوص دانشگاه‌ها داشته‌اند، لزوم اسلامی شدن محیط دانشگاه‌ها و همچنین موضوع آزاداندیشی در محیط دانشگاه‌ها بوده است.

در بیان آیت‌الله خامنه‌ای علم با دین، تلاش‌گری با اخلاق، تضارب افکار با سعه صدر، تنوع رشته‌ها با وحدت هدف، کار سیاسی با سلامت نفس، تعمق و ژرف نگری با سرعت عمل و خلاصه اینکه دنیا با آخرت همواره در دانشگاه‌ها باید با هم باشد. (پیام به دانشجویان، ۱۳۷۵٫ ۰۷٫ ۰۳)

از نظر ایشان دانشگاهی اسلامی است که در‌ آن، علم یک ارزش حقیقی تلقی شود و افراد در‌ آن برای کسب درآمد، تحصیل نکنند. (پرسش و پاسخ با دانشجویان در دانشگاه تهران، ۱۳۷۷/ ۲/ ۲۲)

از منظر آیت‌الله خامنه‌ای، آزاداندیشی یعنی آزادانه فکر کردن، آزادانه تصمیم گرفتن، ترجمه‌ای، تقلیدی و بر اثر تلقین دنبال بلندگوهای تبلیغاتی غرب حرکت نکردن (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۸٫ ۱۵) باید راه آزاداندیشی، نوآوری و تحول را بازگذاشت و این امر از سوی خود نخبگان و فعالان دانشجویی مدیریت شود تا به ساختارشکنی و شالوده‌شکنی و برهم زدن پایه‌های هویت ملی نیانجامید.

باید دنبال حرف نو و پیدا کردن حرف نو و در عین حال مراقب بود تا این حرف نو در جهت تخریب نباشد، بلکه در جهت ترمیم و تکمیل باشد. (بیانات، ۱۳۸۵٫ ۰۸٫ ۱۸)

یکی از راه‌های ضروری در این مسیر را ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها برای ایجاد محیط سالمی جهت میدان دادن به دانشجو برای اظهارنظر بیان می‌کنند. (بیانات، ۱۳۸۸٫ ۰۶٫ ۰۸)

۸٫ لزوم همراهی علم با دین و اخلاق:

آیت‌الله خامنه‌ای ضمن رد دیدگاه ناسازگاری علم‌گرایی با دین‌گرایی، معتقدند علت تفوق علمی مسلمین- که چند قرن بوده است- توجه اسلام به علم و دانش بوده است. (بیانات، ۱۳۷۰٫ ۱۱٫ ۱۵)

با چنین دیدگاهی ایشان همیشه بر ضرورت همراه بودن پیشرفت‌های علمی با ارزش‌های اخلاقی تأکید داشته‌اند و معتقدند: علم باید با اخلاق و ایمان همراه شود تا ما نیز دچار معضلی که غرب با آن مواجه شد، نشویم؛ زیرا علم برای غرب وسیله ظلم، انحراف اخلاقی و فرهنگ‌های گمراه‌کننده شد. (بیانات، ۱۳۸۵٫ ۰۶٫ ۲۵)

از نظر ایشان اگر بشر به دانش‌های مختلفی دست پیدا کند، اما روابط صحیح انسانی را نشناسد، زورگویی بر زندگی مردم حاکم باشد، نور معرفت و انسانیت نباشد، دچار جهالت است. (بیانات، ۱۳۷۰٫ ۱۱٫ ۱۳)

به نظر ایشان ایران اسلامی می‌خواهد هم عقلانی، منطقی و علمی و پیشرفته زندگی نماید و در عین حال متمسک به ارزش‌های اخلاقی خود و پایبند به ایمان دینی خود نیز باشد. (بیانات، ۱۳۸۹٫ ۰۱٫ ۰۹)

یکی از مسائل مهمی که ایشان در سخنان خود در عرصه علمی شدن کشور تأکید ویژه‌ای بر آن دارند، لزوم تفاوت بین علمی شدن و غربی شدن است.

ایشان به آن‌گونه از فراگیری علمی تأکید دارند که در خدمت انسانیت، عدالت و صلح و امنیت باشد، نه علمی که در خدمت جنگ، خشونت، فحشا، مواد مخدر، تجاوز به ملت‌ها، خون‌ریزی و جنگ باشد. (بیانات، ۱۳۸۶٫ ۰۲٫ ۲۵).

۹٫ بهره‌مندی از فناوری هسته‌ای:

یکی از مهم‌ترین تأکیدات آیت‌الله خامنه‌ای در جهت رشد علمی و فناوری کشور، ضرورت دستیابی و بهره‌مندی از فناوری هسته‌ای بوده است و رشد علمی در این رشته را دارای مزایای بسیاری دانسته و معتقدند جوانان و متفکران با استعداد در کشور توانستند بدون کمک در طول چند سال، آرام آرام این فناوری را به دست آورند. (بیانات، ۱۳۸۲٫ ۰۱٫ ۰۱)

به نظر ایشان این فناوری در کشور از بین نمی‌رود و نباید از بین برود، چون آن را از کسی عاریه و وام نگرفته‌ایم و متخصصان هوشمند داخلی توانسته‌اند به آن دست پیدا کنند.

این دانش ارزشمند را نه دولت، نه مسئولان، نه سازمان انرژی اتمی و نه هیچ فرد دیگری حق ندارد از دست بدهد و روی آن معامله کند. (بیانات ۱۳۸۲٫ ۰۸٫ ۱۱)

انقلاب اسلامی همیشه در سخنان خود علاوه بر اینکه بر عدم توقف فعالیت‌های علمی در مسیر به دست آوردن فناوری هسته‌ای تأکید نموده‌اند، در عین حال توسعه بیشتر مطالعات در این راه را نیز خواستار شده‌اند.

از جمله ایشان با اشاره به تولید سانتریفیوژهای نسل چهارم و پنجم در دنیا، بر ضرورت دستیابی ایران به چنین تکنولوژی‌هایی و حتی بالا‌تر از آن تأکید نموده‌اند. (بیانات، ۱۳۸۵٫ ۰۳٫ ۲۵)

ایشان تأخیر در دستیابی به دانش هسته‌ای را نادرست می‌دانند و معتقدند اگر امروز این دانش از سوی ملت ایران دنبال نشود، فردا دیر خواهد بود تا احیانا جوانان ما در نسل آینده با اتمام نفت، دستشان به طرف غربی‌ها دراز نباشد. (بیانات، ۱۳۸۸٫ ۰۹٫ ۱۵)

ز- امور نظامی، دفاعی و انتظامی

آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، نگاه راهبردی به امور نظامی و دفاعی داشته‌اند و با اتخاذ تدابیر و ارائه جهت گیری‌های اصلی در بازدید از مراکز و تأسیسات دفاعی و نظامی، ترغیب و پیگیری پیشرفت‌‌ها و دستاوردهای نظامی و دفاعی، اخلاق و معنویت نیروهای مسلح و بر تخصص همراه با تعهد و ایمان تأکید دارند. (اصول…، ۳۸)

ایشان علت تبلیغات مغرضانه دشمن در خصوص نظامی‌گری در جمهوری اسلامی ایران را در پایبندی نظامیان به ارزش‌های اخلاقی، انقلابی و سرنوشت کشور می‌دانند. (ارتش در…، ۱۹۰، ۱۹۶).

۱٫ ویژگی‌ها:

ویژگی‌های نیروهای مسلح و انتظارات آیت‌الله خامنه‌ای در دوران رهبری از آنها بدین شرح بوده است:

الف) ترکیب نیروی ایمان و دانش نظامی و نظامی‌گری:

آیت‌الله خامنه‌ای ناکامی دشمن در جنگ تحمیلی را در سایه سرمایه ارزشمند ایمان و معنویت رزمندگان اسلام می‌دانند و برای عامل ابزار جنگی در مقام مقایسه با آن نقش تعیین‌کننده‌ای قائل نیستند. (ارتش: کلمه، ۴۰۵)

ب) تجلیل از رزمندگان اسلام:

آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا به ملت ایران توصیه می‌کنند که از فداکاران دوران جنگ، کسانی که جان خود را در معرکه حق و باطل به گروگان گذاشتند قدردانی نموده و آنها را بزرگ بدارند.

ایشان حماسه، شجاعت، قدرت، صلابت و فتح رزمندگان را با هیچ بیانی قابل وصیف نمی‌دانند، زیرا از نگاه ایشان صحیفه دل و لوح ذهن پرخاطره و اراده پولادین آنها را که پیشرفته‌ترین سلاح‌های ابرقدرت‌ها در آن اثرگذار نبوده است، نمی‌شود به سادگی ترسیم کرد. (پایگاه، بشـ).

ج) تقویت ارتش و سپاه به عنوان دو بازوی نیرومند نظام جمهوری اسلامی:

فرمانده کل قوا، با اشرافی که به مسائل نظامی دارند، ضمن مقایسه عملکرد ارتش جمهوری اسلامی ایران با قبل از انقلاب، همواره در تقویت این دو نهاد کوشیده‌اند و به نقش مکمل آنها نسبت به همدیگر و به عنوان دو بازوی نیرومند نظام تأکید کرده‌اند. (ارتش در، ۱۹۹، ۲۰۸)

البته رهبر انقلاب اسلامی معتقد به مأموریت‌های متمایز آنها نیز هستند. (حدیث، ۳۰۰٫ ۳-۳۰۱)

براساس قانون‌اساسی مأموریت محوری سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نگهبانی از انقلاب اسلامی و دستاودرهای آن و وظیفه ارتش جمهوری اسلامی ایران پاسداری از استقلال و تمامیت ارضی کشور می‌باشد.

د) نیروی دریایی:

امروزه دریا و حمل و نقل دریایی از حیث اقتصادی و سهولت جابه‌جایی نسبت به حمل و نقل هوایی و زمینی مقرون به صرفه است.

از بعد نظامی نیز نیروی دریایی در هر کشوری در کنار دیگر نیرو‌ها با انجام دادن مأموریت‌های نظامی در عملیات دفاعی و یا تهاجمی مشارکت می‌کند.

آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا، همواره تقویت نیروهای مسلح به ویژه نیروی دریایی را جهت توانمندی بیشتر متذکر شده‌اند.

از نگاه ایشان نیروی دریایی نیرویی راهبردی است که گستره فعالیت آن علاوه بر آب‌های داخلی به آب‌های آزاد و بین‌المللی نیز ارتباط پیدا می‌کند ایشان با اشاره به حساس بودن منطقه خلیج‌فارس، از این منطقه به عنوان محل قدرت‌نمایی اشتغال‌گران و قدرت‌طلبانی یاد نمودند که استقلال و حیثیت ملت‌ها برای آنها ارزشی نداشت. (بیانات، ۱۳۷۰٫ ۱۰٫ ۱۲)

با اشاره به عدم اهتمام ایران به امر دریانوردی در طول تاریخ، می‌گویند: تصرف دریاهای متعلق به ایران توسط نیروهای بیگانه سبب شد که بنادر ایران مدت‌ها در اشغال اجانب باشد. (راهبرد حماسه…، ۷-۱۲)

ایشان اولویت نیروی دریایی در دریاهای شمال و جنوب به ویژه خلیج‌فارس و دریایی عمان را در مجهز شدن به وسایل و تجهیزات مدرن بیان کردند. (همان، ۱۴)

آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به نقش این نیرو در جنگ، این پرسش را مطرح کردند که در جنگ‌ها و حملات فرامنطقه‌ای جایگاه نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران کجاست؟ (همان، ۲۰-۲۱)

در ۱۹ اسفند ۱۳۸۶، در دیدار فرمانده نیروی دریایی ارتش با گوشزد نمودن حساسیت کار این نیرو، مسئولیت کار در دریای عمان را فرصتی برای این نیرو دانستند و حضور گسترده دشمن در اقیانوس هند را از دشواری‌ها و دلیل با اهمیت بودن کار در این منطقه برشمردند.

به تعبیر ایشان جنگ در خلیج‌فارس جنگ در داخل خانه است، در حالی که در دریای عمان در بیرون خانه. (همان، ۲۳-۲۵)

در ۶ آذر ۱۳۸۷، در دیدار مسئولان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اشاره به محدودیت امکانات و فرسایش برخی از آنها، صرفه‌جویی و اولویت‌بندی را سبب افزایش توان رزمی ارزیابی نمودند.

آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان فرمانده کل قوا از ساحل عظیم، طولانی و بسیار حساس دریای عمان به مثابه گنجی کشف نشده نام بردند. (همان، ۲۷، ۳۴، ۳۶)

ایشان یکی از دلایل جنجال‌آفرینی بر ضد نظام اسلامی را موفقیت‌های آن در تحولات منطقه برشمرده و سواحل گسترده کشور به ویژه دریای عمان و عقبه آن در منطقه مکران را ثروت عظیم ملی توصیف نمودند. (بیانات، ۱۳۹۱٫ ۰۹٫ ۰۷)

هـ) انتظارات از نیروهای مسلح:

تهذیب نفس، معنویت‌افزایی در کنار مجاهدت و تقویت پایه‌های علمی و نظامی و الگوی یک مسلمان نیک‌اندیش و مومن بودن، مجهز شدن به فناوری روز و تلاش در فتح میدان‌های وسیع از جمله انتظاراتی است که فرمانده کل قوا از نیروهای مسلح دارند.

ایشان از پرسنل نیروهای مسلح می‌خواهند از حیث معنوی و دینی خودشان را پا به پای مایه‌های علمی و رزمی تقویت نموده و الگوی یک مسلمان پاک، مومن، نیک‌اندیش، خوش رفتار و دارای معرفت باشند. (ارتش، کلمه…، ۸۷)

ایشان برخورداری از روح سازندگی و در کنار آن مجهز شدن به فناوری روز را به همت جوانان متفکر و دست‌های ماهر لازمه نیروهای مسلح ارزیابی نمودند. (ارتش در، ۶۳-۶۴)

در ۶ آذر ۱۳۸۷ در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، مأموریت‌های این نیرو را پیچیده و آبی- خاکی توصیف نموده و از فرماندهان خواستند با برآورد امکانات و تجهیزات، آنها را عملیاتی و به روز نمایند. (راهبرد حماسه، ۲۹، ۳۲-۳۳)

و) اقتدار نیروهای مسلح، راز ماندگاری:

اقتدار و آمادگی نیروهای مسلح در دفاع از تمامیت ارضی نظام اسلامی و حفظ ارزش‌ها، نقش مهمی دارند.

آیت‌الله خامنه‌ای در این خصوص، آمادگی نیروهای مسلح را حائز اهمیت دانسته و به پیشگام بودن نیروهای مسلح در دوران بازسازی و صلح همانند دوران جنگ تأکید کردند و حفظ آمادگی رزمی را اولویت نخست این نیرو‌ها و نوسازی در درون آن را اولویت نخست این نیرو‌ها و نوسازی در درون آن را اولویت بعدی برشمردند (پایگاه، بشـ) و کارکنان این نیرو را به حفظ آمادگی و انسجام، به تحول سازمانی و به از دست ندادن احساس مسئولیت توصیه نمودند. (حدیث، ۲۲۶٫ ۶-۲۲۹)

آیت‌الله خامنه‌ای بازماندن از وظیفه اصلی را از آفت‌های نیروهای مسلح در زمان صلح قلمداد نموده و به آنها توصیه کردند که اگر سال‌ها هم جنگی اتفاق نیفتد، باید با جان آماده باشند تا ملت ایران احساس کند مدافعان میهن همیشه آماده جانفشانی‌اند.

از نگاه ایشان، اقدامات بازدارنده نیروهای مسلح، ایستادگی در برابر کسانی است که با آرزو‌ها و اهداف بزرگ ملتی سر ستیز دارند. (ارتش: کلمه، ۳۰۴-۳۰۵)

در ۲۶ مهر ۱۳۷۷ در رد به خاموشی گراییدن شمع فروزان معنویت در دل‌ها پس از جنگ گفتند: عده‌ای از جوانان پاک و مومن با شنیدن قضیه ختم جنگ، عزا گرفتند و فکر کردند درهای شهادت و درهای معنویت بسته شد. البته جهاد یکی از درهای بهشت است. ثانیا، جهاد در میدان جنگ یکی از روش‌های جهاد است. (پایگاه، بشـ)

به نظر رهبر انقلاب امنیت مرز‌ها مسئله مهمی است که نظام اسلامی باید در مرزهای خود اقتدار کامل و تدبیر مناسبی را اعمال کند، زیرا این مرز‌ها مرزهای اسلامی و انقلاب اسلامی است و باید مستحکم باشد. (ارتش: کلمه، ۳۵۱، ۳۵۴)

۲٫ اقدامات:

اقدامات مهم آیت‌الله خامنه‌ای در امور دفاعی و نظامی را بدین شرح می‌توان بیان کرد:

الف) ادغام کمیته‌های انقلاب اسلامی، شهربانی جمهوری اسلامی ایران و ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران و تشکیل نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران:

هدف از این کار عدم تداخل وظایف، وحدت نظر و عمل نیروهای انتظامی، برقراری امنیت در داخل و مرز‌ها و صرفه‌جویی در هزینه عنوان شده بود.

طرح ادغام پس از تصویب در مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان با تأیید فرمانده کل قوا به مرحله عملیاتی رسید.

آیت‌الله خامنه‌ای بر این باورند که وجود این نیرو باید احساس امنیت را در نگاه بیننده و تأمین شأنی برای آن نیرو باشد. (پایگاه، بشـ)

ب) تشکیلات جدید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی:

آیت‌الله خامنه‌ای در کنار حمایت از نیروهای نظامی و انتظامی، جایگاه ویژه‌ای برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی قائل‌اند و آن را مولود انقلاب می‌دانند. (حدیث، ۳٫ ۳)

به نظر ایشان، بار سنگین مجاهدت سال‌های دشوار جنگ بر دوش این نهاد انقلابی بوده که نیرو‌هایش برخوردار از موهبت الهی و معنوی کم نظیر است.

موهبت دیگر این نیرو نعمت جهاد است که فضیلت جهاد مسلحانه با دیگر فضایل غیرقابل قیاس می‌باشد. (بیانات، ۱۳۷۲٫ ۰۶٫ ۲۵)

ج) رزمایش‌ها:

اهداف برگزاری رزمایش‌ها عبارتند از: نشان دادن اقتدار نیروهای مسلح، قدرت بازدارندگی آن در برابر تهدید‌ها و حفظ آمادگی نیرو‌ها.

آیت‌الله خامنه‌ای در ۲۵ خرداد ۱۳۷۴ در رزمایش عاشورای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خطاب به جهانیان اعلام نمودند که ایران اهل تهاجم، فساد، ظلم و بی‌عدالتی نیست.

در عین حال تصریح کردند که این ملت اهل تسلیم هم نیست و تهدید نظامی، اتمی و سایر تهدید‌ها در چنین ملتی تأثیر ندارد. (بیانات، ۱۳۷۴٫ ۰۳٫ ۲۵)

در ۳ خرداد ۱۳۷۵ در دیدار دست‌اندرکاران شرکت‌کننده در رزمایش بزرگ ولایت آن را حرکتی انقلابی، امیدبخش و کاری مهم در جهت کیفیت‌بخشی به نیروهای مسلح ارزیابی نموده و اظهار امیدواری کردند که نتایج آن نیز برای نیروهای مسلح پرثمر و ماندگار باشد.

از منظر ایشان نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تهدیدی برای ملت‌ها و کشور‌ها به حساب نمی‌آیند، بلکه تنها با متجاوز مقابله به مثل خواهند نمود. (بیانات، ۱۳۷۵/ ۳/ ۳)

در ۵ مهر ۱۳۷۶ در رزمایش ذوالفقار، قدرت نظامی را برای کشوری که مورد تهدید قدرت‌ها قرار می‌گیرد، از اوجب واجبات دانستند.

ایشان مردمی بودن و برخوردار بودن از قدرت نظامی مردمی، خودکفایی و کارآمدی را لازمه نظام‌های سیاسی دانستند. (ارتش: کلمه، ۲۸۷-۲۸۸)

د) تأسیس ستاد فرماندهی کل قوا و تغییر برخی عناوین سازمانی:

در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی، امام‌خمینی سمت فرماندهی کل قوا را خود عهده دار بودند، ولی بعد‌ها به دلیل کثرت مسئولیت‌ها و کسالتی که برایشان عارض گردد، دستور تشکیل ستاد فرماندهی کل قوا را صادر نمودند.

در اواخر جنگ برای هماهنگی بیشتر در نیروهای مسلح و جهت حمایت دولت، ستادکل نیروهای مسلح شکل گرفت. سیاست‌گذاری، هدایت و نظارت بر نیروهای مسلح از وظایف این ستاد می‌باشد. (فرهنگ نامه…، ۱۷۰-۱۷۱)

آیت‌الله خامنه‌ای در ۲۱ اسفند ۱۳۶۸ به عنوان فرمانده کل قوا در این خصوص در دیدار مدیران ستاد فرماندهی کل قوا، یکی از مقاصد عمده تأسیس این ستاد را هماهنگی بین سپاه و ارتش و مأموریت دیگر آن را هدایت عمومی نیروهای مسلح ذکر نمودند.

ایشان این ستاد را از لحاظ سلسله مراتب بر‌تر و فرا‌تر از ستادهای این دو سازمان نظامی و از حیث مأموریتی نیز کاملا متفاوت ارزیابی نمودند. (حدیث، ۳۰۰٫ ۳-۳۰۳)

این ستاد به عنوان بالا‌ترین مرجع نظامی نیروهای مسلح در اواخر جنگ تحمیلی تأسیس شد.

آیت‌الله خامنه‌ای در ۲۱ دی ۱۳۶۹ در دیدار فرماندهان عالی‌رتبه نظامی و انتظامی، فرماندهی را محور اصلی نیروهای مسلح و امری معنوی قلمداد نمودند. (همان، ۱۵۸٫ ۶-۱۵۹)

در ۲۵ دی ۱۳۷۰ با صدور فرمانی به سرلشکر سیدحسن فیروزآبادی و سرلشکر محسن رضایی، عناوین ستاد فرماندهی کل قوا و ستادکل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به ترتیب به ستادکل نیروهای مسلح و ستاد مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تغییر نام دادند. (انتصاب‌ها، ۱۳۷۰٫ ۱۰٫ ۲۵)

هـ) آموزش نظامی:

کارآمدی نیروهای مسلح تابعی از کارآمدی آموزش و دوره‌های آموزشی است.

عنایت به مراکز و محتوای آموزشی آنها و آگاهی از میزان اثربخشی آن یکی از مهم‌ترین وظایف و دغدغه‌های فرماندهان و مسئولان عالی‌رتبه نظامی است.

فرمانده کل قوا، جنگ را میدان تجربه و محلی برای قوی‌تر شدن دانسته‌اند که از روز به روز و ساعت به ساعت آن باید درس گرفته شود.

ایشان به تدوین متون آموزشی براساس عملیات نظامی تأکید دارند. (بیانات، ۱۳۶۸٫ ۰۷٫ ۱۳)

در ۲۸ آبان ۱۳۶۹ در دفتر یادبود دانشگاه هوایی ۳ نکته را به عنوان پشتوانه حقیقی پیشرفت و راز پیروزی به استادان این دانشگاه متذکر شدند: تداوم حرکت، اهمیت دادن به کیفیت و پرداختن به تقوای خود و دانشجویان. (حدیث، ۳۱۲٫ ۵)

در ۱۸ بهمن ۱۳۶۹ هنگام دیدار کارکنان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تداوم آموزش کیفی با سازمان‌دهی منظم را به آنان توصیه کردند و مقوله دفاع از وظیفه‌ای عقلی- اسلامی و انسانی ارزیابی نموده و به غافل از کید دشمنان به کمین نشسته، تأکید ورزیدند. (ارتش در، ۳۱-۳۲)

در ۸ آبان ۱۳۷۰ طی سخنانی در دانشگاه افسری، این دانشگاه را مزرعه امیدبخشی معرفی نمودند که نهال‌های مستعد باید در فضای مناسب آن رشد نموده و به بالندگی برسند. (حدیث، ۱۸۹٫ ۸)

در ۲۱ آبان ۱۳۷۶ در دیدار فرماندهان و دانشجویان این دانشگاه، علت تعلق خاطرنشان به مرکز این چنینی را التقای ۳ نقطه اساسی جنبه‌های علمی، سربازی و دلیری در راه دفاع و معنویت و قداست و نورانیت توصیف نمودند. (ارتش: کلمه، ۲۹۳-۲۹۴)

در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۸۰ در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروهای مسلح استان گیلان، بالا بردن کارایی را با شیوه‌های مختلف از جمله با علمی نمودن شیوه‌ها و با ارتقا بخشیدن به تجربه‌ها از وظایف مهم نیروهای مسلح برشمرده و به آموزشگاه‌های منطقه چهارم دریایی ارتش و بخش‌های آموزشی سپاه گوشزد نمودند که هرگز به وضع موجود قناعت نکنند و مدام در تقویت انگیزه‌ها، معنویت‌ها، ایمان‌ها و توانایی‌های علمی کوشا باشند. (همان، ۳۷۴)

و) ایجاد فرماندهی کل ارتش:

فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران بر نیروهای سه‌گانه ارتش فرماندهی دارد.

این مقام در شهریور ۱۳۷۷ از سوی آیت‌الله خامنه‌ای ایجاد شد و قبل از آن فرماندهی کل قوا ضمن عزل و نصب فرماندهان نیروهای سه‌گانه، وظیفه هماهنگی و فرماندهی ۳ قوه را نیز برعهده داشت.

علت اقدام به ایجاد فرماندهی ارتش از سوی آیت‌الله خامنه‌ای فرماندهی متمرکز و مستقل ارتش و ارتقای جایگاه و نقش آن نیرو بود.

پیش از این، بعد از فرماندهی کل قوا، رئیس ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران عالی‌ترین مقام رسمی ارتش بود.

نخستین فرمانده ارتش سرلشکر علی شهبازی بود که در خرداد ۱۳۷۹ جای خود را به سرلشکر محمد سلیمی داد و در شهریور ۱۳۸۴ نیز سرلشکر عطاءالله صالحی این مقام را برعهده گرفت.

ح- امور حقوقی و قضایی

براساس اصل ۱۱۰ قانون‌اساسی مصوب ۱۳۶۸ ش نصب و عزل و قبول استعفای رئیس قوه قضائیه بر عهده مقام معظم رهبری و عفو یا تخفیف مجازات محکومان نیز در صلاحیت این مقام است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در آغاز دوره رهبری، اصول و محورهای اساسی جهت بهبود نظام قضایی کشور را تعیین و با ارائه رهنمودهای لازم آن را تبیین کردند.

رعایت حدود الهی، اقامه قسط و عدل، مبارزه با ظلم و ناحق، اصلاح و استقلال قوه قضائیه و قضات، قانون‌گرایی، حق محوری، اولویت‌بندی در پیگیری مسائل، مبارزه با فساد مالی و اداری و همچنین ارتشاء و تزویر، دخالت ندادن گرایش سیاسی در امر قضا، ایجاد احساس امنیت و آرامش در مردم، قاطعیت در عمل و اطلاع‌رسانی و تبلیغات را به عنوان اصول و محورهای اساسی این قوه برشمرده و در مناسبت‌های گوناگون،

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: